BS.CKII.Lê Hữu Phước, phó trưởng khoa Gan-Mật-Tụy, Bệnh viện Bình Dân cho biết, có tới hơn 70% người bệnh viêm tụy mạn tính là do rượu.
Viêm tụy (pancreatitis) là tình trạng tuyến tụy bị viêm đột ngột. Biểu hiện có thể nhẹ nhưng có thể nặng hoặc rất nặng gây rối loạn chức năng nhiều cơ quan và nguy hiểm hơn là đe dọa mạng sống của người bệnh.
Theo PGS.TS.BS Bùi Khắc Hậu (Đại học Y Hà Nội), ở các nước phương Tây, sỏi mật và lạm dụng rượu là nguyên nhân của 80% các trường hợp viêm tụy cấp phải nhập viện. Do đó, nếu có triệu chứng đau bụng cấp sau khi uống rượu bia, người bệnh cần đến cơ sở y tế để khám và điều trị sớm.
Ở Việt Nam, ngoài nguyên nhân do sỏi mật, uống nhiều rượu, bia còn có một nguyên nhân quan trọng khác là do giun chui ống mật – tụy. Bởi vì, nước ta người nhiễm giun và mắc bệnh giun chiếm tỷ lệ khá cao, nhất là giun đũa, giun kim, giun móc, trong đó giun đũa chui ống mật không phải là hiếm gặp.
Mặt khác, tỷ lệ mắc bệnh sỏi mật ở nước ta khá cao. Viêm tụy cấp do sỏi mật thường gặp ở phụ nữ nhiều hơn nam giới (bởi tỷ lệ phụ nữ bị sỏi mật chiếm tỷ lệ cao hơn nam giới).
70% người bệnh viêm tụy mạn tính là do rượu70% người bệnh viêm tụy mạn tính là do rượu
Ngoài nguyên nhân nghiện rượu, viêm tụy, tổn thương tụy còn có thể xảy ra do một số nguyên nhân sau:
– Sỏi mật
– Phẫu thuật vùng bụng
– Tác dụng phụ của một số loại thuốc
– Hút thuốc lá
– Xơ nang
– Gia đình có tiền sử viêm tụy
– Hàm lượng canxi trong máu quá cao
– Tăng triglycerid máu
– Nhiễm trùng
– Chấn thương vùng bụng
– Ung thư tuyến tụy
Triệu chứng viêm tụy
Đau bụng vùng trên rốn là dấu hiệu đặc trưng nhất. Đau bụng dữ dội và thường lan ra sau lưng. Hiếm gặp hơn, đau xuất hiện ở vùng hạ vị. Nếu viêm tụy cấp do sỏi mật hoặc do giun, đau thường xuất hiện đột ngột và nhanh chóng đạt đến cường độ dữ dội chỉ trong vòng vài phút. Khi cử động mạnh, thở sâu đều làm tăng đau. Đau bụng có thể tồn tại liên tục trong vòng vài ngày.
Có thể xuất hiện nhiễm trùng (sốt) trong viêm tụy cấp do rượu và thường đến muộn sau 5-7 ngày.
Viêm tụy có thể xuất hiện triệu chứng sưng và đau thành bụng.
Ngoài ra, có thể xuất hiện sưng và tăng cảm giác đau thành bụng, buồn nôn, nôn mửa, trướng bụng, mạch nhanh, vàng da hoặc có thể có dấu xuất huyết nội hay các mảng bầm tím ở quanh rốn hay vùng hông.
Thể nặng, xuất huyết, hoại tử, các triệu chứng toàn thân nặng với hội chứng nhiễm trùng nhiễm độc, bụng trướng và đau lan rộng (có thể có dấu bụng ngoại khoa). Nếu không cấp cứu kịp thời tính mạng người bệnh sẽ bị đe dọa.
Mặc dù không có một xét nghiệm máu nào đặc hiệu cho chẩn đoán viêm tụy cấp, tuy nhiên, kết hợp các xét nghiệm này sẽ nâng cao giá trị của từng xét nghiệm như xét nghiệm đánh giá sự gia tăng men amylase, siêu âm tụy, chụp CT, chụp cộng hưởng từ là rất cần thiết.
Biến chứng nguy hiểm của viêm tụy
Theo Mayoclinic, viêm tụy có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
– U giả nang (Pseudocyst). Viêm tụy cấp có thể gây ra dịch và túi mô tổn thương giống như u nang trong tuyến tụy. Nang lớn vỡ có thể gây ra các biến chứng như chảy máu nội tạng và nhiễm trùng.
– Nhiễm trùng. Viêm tụy cấp có thể làm cho tuyến tụy dễ bị nhiễm khuẩn và nhiễm trùng. Nhiễm trùng tụy là trường hợp cực kỳ nghiêm trọng và cần điều trị chuyên sâu, chẳng hạn như phẫu thuật để loại bỏ các mô bị nhiễm bệnh.
– Suy thận. Viêm tụy cấp có thể gây biến chứng suy thận, bệnh nhân có thể phải lọc máu nếu suy thận nặng và kéo dài.
– Hơi thở hôi. Viêm tụy cấp tính có thể gây ra những thay đổi hóa học trong cơ thể bạn, ảnh hưởng đến chức năng phổi, khiến cho lượng oxy trong máu hạ xuống mức nguy hiểm.
– Bệnh tiểu đường. Các tế bào sản xuất insulin bị tổn thương do tác động của viêm tụy có thể dẫn đến bệnh tiểu đường – bệnh ảnh hưởng đến cách thức cơ thể sử dụng đường trong máu.
– Suy dinh dưỡng. Cả viêm tụy cấp và viêm tụy mãn tính có thể khiến cho tuyến tụy sản xuất ít các enzyme cần thiết có chức năng phá vỡ, xử lý các chất dinh dưỡng trong các thực phẩm bạn ăn hàng ngày. Điều này có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, tiêu chảy và giảm cân.
– Bệnh ung thư tuyến tụy. Viêm tụy mãn tính được xem là một trong những yếu tố nguy cơ gây ung thư tuyến tụy.
Để phòng bệnh, PGS.TS.BS Bùi Khắc Hậu khuyến cáo mọi người không nên uống nhiều rượu, bia. Nên tẩy giun theo định kỳ (6 tháng/lần) theo chỉ định của bác sĩ khám bệnh. Khi bị sỏi mật cần tích cực điều trị, bởi vì, sỏi mật ngoài biến chứng viêm tụy cấp còn gây nhiều biến chứng nguy hiểm khác không thể xem thường.
Dịch/TH theo Mayoclinic/Bachmai.gov.vn
theo Trí Thức Trẻ