Dẫu bác sĩ và báo chí nhiều lần cảnh báo nhưng nhiều người vẫn tự ý tìm mua thuốc có chứa corticoid điều trị, dẫn đến hậu quả bị tai biến rất nặng nề. Vậy corticoid là thuốc gì?
Thuốc corticoid được đề cập ở đây được gọi đầy đủ là glucocorticoid. Trong cơ thể ta có 2 corticoid tự nhiên được tiết ra từ vỏ thượng thận (là tuyến úp trên hai quả thận), đó là cortisone và hydrocortison.
Thuốc corticoid dùng trong điều trị gồm nhiều loại: dexamethason (thường gọi nôm na là “đề xa” hay thuốc “hột dưa” vì thuốc có dạng viên hình hạt dưa), prednison, prednisolon, methylprednisolon, triamcinolon…
Về phương diện chữa bệnh, corticoid là thuốc rất quý do có tác dụng chống viêm, chống dị ứng, ức chế hệ miễn dịch. Corticoid dùng để chống viêm, giảm đau, trị các bệnh xương khớp, các bệnh tự miễn, các bệnh dị ứng ngoài da và hệ hô hấp (biểu hiện là hen suyễn nặng), bệnh suy tuyến thượng thận.
Bên cạnh đó, corticoid còn có nhiều tác dụng khác nhau ảnh hưởng đến sự chuyển hóa chất đường, chất đạm, chất béo, đến sự cân bằng nước và muối khoáng, hệ tim mạch, thần kinh, cơ xương, cùng nhiều cơ quan khác nhau.
Do cơ thể có vẻ như mập ra và tăng trọng khi uống thuốc này liên tục và kéo dài khiến một số người cứ tưởng thuốc là tốt làm cho cơ thể tăng trọng mập ra. Tuy nhiên, đây là biểu hiện tác dụng phụ nguy hiểm của thuốc.
PGS.TS.DS Nguyễn Hữu Đức, giảng viên chính Trường ĐH Y dược TP.HCM
Do thuốc corticoid có tác dụng giữ nước và chất khoáng natri trong cơ thể gây phù, gây rối loạn chuyển hóa lipid và làm đọng mỡ lại ở trên mặt, cổ và lưng, nên người dùng thuốc lâu ngày sẽ béo phì, mặt tròn như mặt trăng, nhưng thật ra cơ thể lại bị teo cơ (đây là các biểu hiện trong hội chứng có tên là Cushing).
Thuốc còn gây cảm giác thèm ăn làm cho người dùng thuốc ăn ngon hơn. Song song với các tác dụng phụ nguy hiểm khác như làm loãng xương, tăng huyết áp, gây huyết khối làm nghẽn mạch, có thể gây loét dạ dày, làm giảm sự đề kháng của cơ thể dễ dẫn đến nhiễm trùng (dễ bị lao, nếu đã bị lao sẽ làm bệnh nặng thêm, hoặc các bệnh nhiễm nấm).
Đặc biệt, nếu người bệnh dùng corticoid trong thời gian dài sẽ có nguy cơ teo tuyến thượng thận. Nguyên nhân là do tuyến này quen với tình trạng có thuốc trong cơ thể sẽ ngưng hoạt động, không còn duy trì chức năng nội tiết và như thế là rất nguy hiểm.
Thời gian qua, khoa Hồi sức cấp cứu tích cực Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho biết, các bác sĩ thường xuyên tiếp nhận những bệnh nhân có các biến chứng nặng nề như: suy tuyến thượng thận, xuất huyết tiêu hóa… do tự ý lạm dụng corticoid. Riêng đối với trẻ nhỏ, do cơ thể chưa phát triển hoàn chỉnh sẽ chịu tác hại do corticoid bội phần.
Hiện nay, không ít thuốc Đông Y “giả mạo” phổ biến đều được quảng cáo với các tác dụng chủ yếu: “Mát huyết, trị bệnh gan gây ngứa, trị gầy yếu, thiếu máu, biếng ăn, mất ngủ …”. Trên thực tế, các thuốc Đông Y “giả mạo” này đều có chứa corticoid.
Loại thuốc này có thể tạo những tác dụng trước mắt: ăn được, ngủ được, mập ra, nếu có đau nhức xương khớp sẽ giảm ngay, hoặc nổi mề đay mẩn ngứa cũng sẽ hết (do tác dụng giảm đau chống viêm, chống dị ứng của corticoid) khiến nhiều người cho là “thần dược”, nhưng tác hại do việc dùng lâu ngày các loại Đông dược “giả mạo” này không sao lường hết được.
Như vậy, chúng ta có thể thấy thuốc corticoid tuy có nhiều tác dụng trị liệu rất tốt nhưng đồng thời, nó cũng có nhiều tác dụng phụ gây nguy hiểm. Dùng thuốc này như dùng con dao hai lưỡi. Vì vậy, chúng ta không nên tự ý dùng bừa bãi mà chỉ nên dùng khi có sự chỉ định và theo dõi dùng thuốc của thầy thuốc.
theo Trí Thức Trẻ